Februari is in diergeneeskundig Nederland de “Maand van het gebit” – een periode waarin dierenartsen extra aandacht besteden aan het belang van gebitsverzorging bij huisdieren. Met dit jaarlijkse initiatief willen we onder de aandacht brengen dat de mondverzorging van onze huisdieren het hele jaar door aandacht verdient, vooral bij onze oudere honden.
Als je hond kiespijn heeft, denk je dat je dat zou merken? Waarschijnlijk niet, tenzij het behoorlijk ernstig is. Honden zijn ongelooflijk goed in het verbergen van ongemak, en veel honden blijven eten, spelen en vrolijk zijn, zelfs als ze pijn in hun bek hebben. Maar gebitsproblemen veroorzaken niet alleen ongemak – ze kunnen serieuze gevolgen hebben voor de algemene gezondheid van je hond.
Goede gebitsverzorging gaat om meer dan een frisse adem. Het is een essentieel onderdeel van het gelukkig en gezond houden van je oudere hond. Maar waarom is gebitsverzorging zo belangrijk?
Slechte adem bij seniorhonden: waarschuwingssignalen voor gebitsproblemen
De meeste hondenbekken ruiken niet naar roosjes, maar een gezonde hondenbek zou eigenlijk vrij neutraal moeten ruiken. Als de adem van je hond onaangenaam is, en zeker als deze plotseling extra gaat stinken, is het belangrijk om de bek te checken. Een sterke, onaangename geur kan een teken zijn van problemen, zelfs als je hond nog normaal eet. Hoewel veel mensen slechte adem accepteren als een normaal “hondending”, is het vaak een van de eerste waarschuwingssignalen dat er iets niet in orde is.
Slechte adem wordt meestal veroorzaakt door bacteriën in de mond. Naarmate tandplak zich ophoopt, vermenigvuldigen bacteriën zich, wat weer leidt tot ontstoken tandvlees en infecties. Als dit niet wordt behandeld, kan dit pijn, rottende kiezen en zelfs aantasting van andere organen in het lichaam veroorzaken. Als je merkt dat de adem van je hond steeds minder fris wordt, is het belangrijk om een afspraak te maken bij de dierenarts om er goed naar te laten kijken.
Andere signalen om op te letten zijn veranderingen in het gedrag van je hond – meer kwijlen, moeite met eten, of aan de mond krabben zijn allemaal tekenen die vragen om een gebitscontrole. Ook maar één kant van de bek gebruiken om een kauwstaafje te kauwen, in plaats van links en rechts af te wisselen, kan een rode vlag zijn.
Oorzaken van tandplak en tandsteen bij honden
Tandplak is een onzichtbare, plakkerige film die zich elke dag op tanden en kiezen vormt. Dit is een normaal onderdeel van het leven en eten. Wij hebben het ook — daarom poetsen we twee keer per dag onze tanden. Maar als het niet wordt verwijderd, verhardt het tot tandsteen – een gele of bruine aanslag die bacteriën vasthoudt en tot tandvleesontsteking leidt. We merken gebitsproblemen vaak pas op als we tandsteen zien, maar de schade begint al lang voor dat zichtbare stadium.
Meerdere factoren beïnvloeden de vorming van tandplak en tandsteen. Erfelijkheid speelt een belangrijke rol, vooral voor hoe de tanden en kiezen in de bek staan, maar ook voor de samenstelling van het speeksel. De ruimte die de gebitselementen in de mond hebben is een andere belangrijke factor. Dit is waarom kleinere honden vaak gemakkelijker tandsteen ontwikkelen dan grotere honden, omdat hun tanden en kiezen meestal dichter op elkaar staan. Het soort voer dat een hond eet is niet zo belangrijk als veel mensen denken. Wat belangrijker is, is hoe de hond eet: kauwen op brokken kan tandplak helpen voorkomen, maar ook brokjes worden vaak in één keer doorgeslikt. Dan heb je er niets aan voor het voorkomen van tandplak. Ook vers voer wordt meestal doorgeslikt zonder te kauwen, maar hier hebben we mogelijk wel een positieve invloed op de samenstelling van het speeksel. Op die manier kan verse voeding soms wel helpen om tandplak enigszins te voorkomen.
Maar ook al kan verse voeding, of verse toevoegingen aan de voeding, dus niet rechtstreeks tandplak kan voorkomen, kan het wel helpen om het immuunsysteem zo sterk mogelijk te houden, wat weer helpt om eventuele infecties te boven te komen.
Gebitsgezondheid bij senior honden: de kwetsbare bek
Het tandglazuur van honden is aanzienlijk dunner dan dat van mensen, waardoor het gevoeliger is voor slijtage en beschadiging. Deze kwetsbaarheid betekent dat we voorzichtig moeten zijn met wat we onze honden laten kauwen. Een veel voorkomend gevaar wat voor veel mensen onbekend is, zijn tennisballen. De buitenste, pluizige laag van de tennisbal is behoorlijk hard voor de tanden en het glazuur en kan werken als een slijpsteen. Zelfs de soort tennisballen die speciaal voor honden op de markt zijn gebracht, kunnen problematisch zijn als ze vies worden. In de buitenste laag kan zand en gruis gaan zitten, waardoor de bal als het ware in schuurpapier verandert. Daardoor kan zo geleidelijk het tandglazuur afslijten.
De beste kauwsnacks voor oudere honden
De meest effectieve en veiligste kauwsnacks zijn degene die snel zacht worden als de hond erop kauwt, zoals gedroogd vlees en gedroogde huid. Studies bevestigen dat kauwen op geschikt kauwmateriaal kan helpen bij het verminderen van tandplakvorming. Het sleutelwoord hier is echter “geschikt”. Rauwe botten en hardere kauwmaterialen zoals hertengeweien zijn niet het meest effectief, vooral als je hond er niet aan gewend is. En ze kunnen zelfs risico’s opleveren.
Als de kiezen al verzwakt zijn doordat er al langere tijd problemen zijn, kunnen deze harde kauwmaterialen voor aanzienlijke schade zorgen. Kiezen kunnen breken, of er kan een scherf afbreken. Een breuk in een kies is niet altijd zomaar zichtbaar, vooral niet als dat gebeurt onder een dikke laag tandsteen. Maar het is wel een plek die pijnlijk is, en waar bacteriën een flinke ontsteking kunnen veroorzaken.
Als er dus al flink tandsteen is dan is een professionele reiniging bij de dierenarts de beste en snelste weg naar herstel.
Gingivitis en tandvleesaandoeningen bij honden
Gingivitis – het officiële woord voor tandvleesontsteking – kan gemakkelijk over het hoofd worden gezien, maar het is een van de vroegste tekenen van problemen in de bek. Het vervelende is dat veel honden totaal geen klachten laten zien, maar wel degelijk last kunnen hebben van ontstoken en pijnlijk tandvlees. Regelmatig even in de bek kijken is dus onmisbaar. Let op roodheid (ook een rode rand langs de kiezen), zwelling of bloeding – dit zijn belangrijke signalen .
Wanneer gingivitis verergert, begint het tandvlees zich terug te trekken, waaardoor holtes ontstaan waar bacteriën goed in kunnen gedijen. Dit kan leiden tot parodontitis, een diepere ontsteking die niet alleen de kiezen aantast maar ook het kaakbot.
Invloeden van gebitsproblemen op de algemene gezondheid van je hond
Gebitsproblemen gaan niet alleen over kiezen en tandvlees – het is een probleem dat het hele lichaam beïnvloedt. Bacteriën uit mondinfecties kunnen in de bloedbaan terechtkomen, waardoor meerdere organen aangetast kunnen worden. Deze connectie tussen mondgezondheid en algemene gezondheid is bekend bij zowel honden als mensen. We weten dat mondinfecties berucht zijn voor het verhogen van het risico op hartaandoeningen, nieraandoeningen en leverproblemen.
Dit effect op het hele lichaam maakt gebitsverzorging extra belangrijk voor oudere honden, omdat het immuunsysteem mogelijk niet meer zo effectief is als vroeger. Regelmatige gebitsverzorging is dan des te meer nodig!
“Maar ik wil niet dat mijn hond onder narcose gaat!”
Ik snap het, absoluut. Heel veel mensen zijn bezorgd als hun hond onder narcose moet voor gebitsreiniging, vooral als ze al wat ouder zijn. En het is ook altijd een beetje spannend. Maar: je kunt er soms gewoon echt niet omheen, als een gebitsbehandeling echt noodzakelijk is. Tegenwoordig is er heel veel mogelijk met speciale aanpassingen in het narcose protocol voor oudere honden, die de risico’s veel kleiner maken.
En wat is het alternatief? Je hond door het leven laten gaan chronische pijn in zijn bek en aanhoudende infectie is ook niet echt een optie! Uiteindelijk leidt dat tot veel grotere risico’s voor hun gezondheid, en een verminderde levenskwaliteit. Zoals gezegd kunnen de ontsteking en infectie van onbehandelde gebitsproblemen leiden tot ernstige aandoeningen die het hart, de nieren en de lever aantasten. En omdat dierenartsen heel goed het narcose protocol kunnen afstemmen op de specifieke behoeften van je hond wordt de procedure zo veilig mogelijk. Bespreek je zorgen met je dierenarts, de meesten zullen daar echt begrip voor hebben.
Gebitsverzorging thuis
De meest effectieve manier om tandplak te verwijderen is door regelmatig, bij voorkeur dagelijks, te poetsen. Het is de mechanische actie van het poetsen zelf die het werk doet – tandpasta is niet strikt noodzakelijk. Als je wel tandpasta gebruikt, neem dan wel een speciale honden tandpasta. Tandpasta voor mensen bevat vaak stoffen die honden niet kunnen verdragen, en in tegenstelling tot mensen die spoelen en uitspugen, slikken honden alles door.
Studies tonen aan dat honden over het algemeen kauwen met hun achterste kiezen, niet met hun voortanden. Daardoor zie je tandplak en tandsteen vaak het eerst op de hoektanden. Het is ook zo dat tandplak zich voornamelijk ophoopt aan de buitenkant van de tanden en kiezen. Dit is eigenlijk goed nieuws voor gebitsverzorging thuis, omdat het betekent dat we onze poetsinspanningen kunnen concentreren op de buitenoppervlakken zonder de bek van onze hond wijd open te hoeven trekken om de binnenkant te bereiken – iets wat de meeste honden niet zo fijn vinden en niet makkelijk laten gebeuren. (En geef ze eens ongelijk!)
Training voor gebitsverzorging bij oudere honden: geduld, geduld, geduld
Vroeg in het hondenleven beginnen met gebitsverzorging is natuurlijk het beste, maar het is nooit te laat om te beginnen. Iets doen is altijd beter dan helemaal niets.
Je hond leren om tandenpoetsen te accepteren vereist geduld en consistentie. In een eerdere blog heb ik het concept van “Pavlov op je schouder houden” besproken – het creëren van positieve associaties door zorgvuldige, geduldige training. Dit principe is ook heel belangrijk bij het introduceren van gebitsverzorging.
Het is geen uitzondering als dit proces meerdere maanden duurt, en dat is volkomen normaal. Begin met simpelweg een lip op te tillen, dat kan voor sommige honden al een stap zijn. Daarna kun je beginnen met een hoektand aan te raken. Niet meteen met een tandenborstel, maar gebruik eerst je vinger om ze te helpen wennen aan het feit dat jij wat met hun bek wilt doen. Zodra ze hier comfortabel mee zijn, kun je overgaan op het gebruik van een doekje of vingertandenborstel. Daarmee kun je beter kunt voelen wat je doet dan met een tandenborstel. Probeer ook zeker niet meteen het hele gebit te poetsen – beginnen met maar één hoektand is voldoende. Heel veel geduld in deze eerste fase is de sleutel tot succes!
Uiteindelijk zal niet elke hond leren om poetsen te accepteren. Soms is er zoveel angst en weerstand dat dat een brug te ver is. Toch wil ik je aanmoedigen om het te blijven proberen, zonder druk. Ik heb situaties meegemaakt waarbij het meer dan een jaar duurde voordat de hond zich comfortabel voelde bij het hanteren van zijn bek, maar met eindeloos geduld slaagde de eigenaar er uiteindelijk in. Dus soms loont het om door te gaan met kleine stapjes.
Zolang er niet gepoetst kan worden zijn geschikte kauwsnacks extra belangrijk, en kan een gebitsbehandeling bij de dierenarts noodzakelijk zijn. In die situatie raad ik je aan om niet te wachten met het starten van het aanleer proces tot na een gebitsreiniging. Aangezien het proces van wennen aan regelmatig poetsen dus echt wel enkele maanden kan duren, is het verstandig om te beginnen voordat de reiniging bij de dierenarts plaatsvindt. Op die manier ben je hopelijk al een heel eind op streek wanneer de tandenen kiezen professioneel zijn gereinigd, en kun je daarna het gebit zelf schoonhouden.
Conclusie
Hoewel gebitsproblemen veel voorkomen bij oudere honden, hoeft het niet onvermijdelijk te zijn. Door proactief te blijven, vroege tekenen van problemen te herkennen en gebitsverzorging onderdeel te maken van je dagelijkse routine, kun je je hond helpen om ook op latere leeftijd een gezond gebit te behouden.
Deze Maand van het Gebit is een reminder dat gebitsverzorging iets is wat we het hele jaar moeten doen. Een kleine dagelijkse routine kan een groot verschil maken in de levenskwaliteit van je hond. En dat is een glimlach waard! 😊
Wil je meer weten over superfoods die je aan de voeding van je hond kunt toevoegen, voor een zo sterk mogelijk immuunsysteem? Ik heb daar een e-book over geschreven.
Klik hier om er meer over te lezen!
