Het is weer die tijd van het jaar: december, met alle feestelijkheden én de vuurwerkoverlast die daarbij hoort. Voor veel honden is dit helaas geen feest, maar een periode vol angst en stress. Een vraag die ik in deze tijd nog regelmatig krijg, is: “Mag je een bange hond troosten, of maak je het daarmee erger?” Het korte antwoord is: ja, troost hem zeker!
Angst is een emotie, geen keuze
Er was ooit een tijd waarin ons werd verteld dat we angst niet moesten “belonen” door onze hond te aaien of gerust te stellen. Inmiddels weten we gelukkig beter. Angst is geen bewuste keuze of actie die je kunt versterken, zoals gedrag dat soms wel het gevolg kan zijn van beloning. Angst is een emotie. En emoties kun je niet “versterken” door er lief voor te zijn—integendeel, je kunt juist helpen die emotie te reguleren.
Angst triggert het zenuwstelsel, waardoor stresshormonen zoals cortisol vrijkomen. Deze hormonen zetten het lichaam in de zogenaamde “vecht, vlucht of bevries”-modus. Een hond kan daardoor wegkruipen, blaffen, beven, hijgen, maar ook juist bevriezen en bijna niets meer doen. Door je hond te troosten, kun je deze stressreactie wat kalmeren. Hij voelt zich veiliger en meer gesteund, wat helpt om het cortisolniveau sneller te laten dalen.
Stel je voor dat jij bang bent voor spinnen en door een donkere gang vol spinnenwebben moet lopen. Als iemand naast je zegt: “Kom op, stel je niet zo aan, het zijn maar kleine beestjes,” voel je je dan beter? Waarschijnlijk niet. Maar als iemand tegen je zegt: “Ik zie dat je bang bent, blijf maar dicht bij mij, ik help je erdoorheen. We zijn veilig,” dan voel je je gehoord en gesteund. Precies dát kun jij voor je hond betekenen.
Co-regulatie: jij als anker
Honden en mensen delen een bijzondere emotionele connectie. Er bestaat een sociaal fenomeen genaamd co-regulatie, waarbij jouw kalmte en steun de emoties van je hond positief kunnen beïnvloeden. Onze hersenen hebben spiegelneuronen die emoties van anderen ‘spiegelen’. Dit helpt ons om empathie te voelen en emoties over te nemen. Honden hebben waarschijnlijk ook spiegelneuronen, waardoor ze onze rust (of stress) kunnen voelen.
Wat kun je doen om een kalmerende invloed op je hond te hebben? Hier zijn enkele tips:
- Reguleer je ademhaling: Als je merkt dat je gespannen bent, focus dan op diepe, rustige ademhalingen. Je ontspannen houding kan je hond helpen om ook rustiger te worden.
- Blijf fysiek aanwezig: Zachte aanrakingen, zoals rustig over de borst of rug aaien, kunnen een kalmerend effect hebben. Experimenteer met wat je hond fijn vindt. De ene hond vindt zacht aaien prettig, de andere wil juist liever stevigheid. Probeer het uit!
- Rustige toon: Praat zachtjes tegen je hond. Zinnen als “Ik ben hier, je bent veilig” kunnen geruststellend werken, vooral in combinatie met een kalme stem.
Door je hond op deze manier te ondersteunen, word je een anker in stressvolle momenten.
Praktische tips om je hond te ondersteunen
Er zijn veel manieren om je hond te helpen tijdens stressvolle momenten zoals vuurwerk. Hier zijn enkele praktische tips:
- Bied contact aan: Wil je hond dicht bij je zitten of tegen je aan liggen? Laat hem dat vooral doen. Voor een hond die dat wil geeft het een gevoel van veiligheid en geborgenheid.
- Zoek een rustige plek: Creëer een veilige, rustige ruimte waar je hond zich kan terugtrekken, bijvoorbeeld een donkere kamer met dikke gordijnen en een comfortabele mand of deken. Een bench bedekt met dekens kan ook als een veilige ‘grot’ werken. En wil hij in de wc of de badkamer liggen? Ook goed. Het gaat om wat hij als veiliger ervaart.
- Gebruik achtergrondgeluid: Probeer geluiden van buiten te maskeren met white noise, klassieke muziek of een speciaal samengestelde vuurwerk-playlist, zoals die op Spotify te vinden zijn.
- Kalmerende hulpmiddelen: Overweeg producten zoals een Thundershirt (een strakke bodywrap die druk uitoefent en een kalmerend effect heeft) of feromoonsprays/diffusers. Deze kunnen subtiele ondersteuning bieden.
- Oorbeschermers: Er zijn speciale oorbeschermers voor honden op de markt die het geluid dempen. Ze zijn er in de vorm van een soort koptelefoon, maar ook in de vorm van een sjaal of zgn “snood” die over het hoofd gedaan wordt. Beiden kunnen goed werken, maar het is wel zaak om de goede maat te gebruiken, en vooral ook om je hond te laten wennen aan dit nieuwe “kledingstuk”.
- Stimuleer kauwen en snuffelen: Veel honden vinden kauwen rustgevend. Je kunt een lickimat insmeren met iets lekkers zoals natvoer, pindakaas zonder zout, of smeerkaas. Een andere optie is een zogenoemde ‘vuurwerkdoos’: een grote doos gevuld met proppen papier, eier dozen of kleine doosjes waarin je voertjes verstopt. Dit geeft je hond iets te doen en stimuleert zijn natuurlijke snuffelgedrag, wat hem helpt om spanning los te laten.
- Probeer natuurlijke supplementen: Er zijn supplementen op basis van valeriaan, L-theanine of tryptofaan die sommige honden helpen ontspannen. Overleg altijd met je dierenarts voordat je supplementen probeert.
Het belang van ondersteuning
Onderzoek heeft aangetoond dat honden baat hebben bij steun van hun baasjes tijdens stressvolle momenten. Angst voor vuurwerk gaat niet zomaar over, maar je hond voelt zich veiliger als jij hem laat merken dat je er voor hem bent.
Onthoud: je hond troosten betekent niet dat je zijn angst ‘versterkt’. Integendeel, door hem gerust te stellen, leer je hem dat hij op jou kan vertrouwen in moeilijke situaties.
Angsttraining: een plan voor volgend jaar
Hoewel deze blog zich richt op wat je nú kunt doen, is het goed om te weten dat vuurwerkangst vaak kan worden verminderd met training. Overweeg in het nieuwe jaar om aan de slag te gaan met desensitisatie en counter conditionering. Dit vraagt tijd en consistentie, maar kan op de lange termijn veel verschil maken. Bespreek dit eventueel met een gedragsdeskundige of trainer. Het lijkt misschien overdreven, maar het is het beste om daar al heel vroeg mee te beginnen. Zeker als je hond al een geschiedenis heeft van een diep gewortelde angst, kost ombuigen van die angst heel veel tijd. Daarom is het juist verstandig om bijvoorbeeld al in februari met een trainingsprogramma te beginnen. Vraag raad bij een gedragsbegeleider: een goede zal je met open armen ontvangen als je in het voorjaar met deze vraag komt.
Je hond troosten is goed
Als je hart zegt dat je je hond wilt troosten, doe dat dan vooral. Je bent niet alleen zijn eigenaar, maar ook zijn steun en toeverlaat. Door er voor hem te zijn, versterk je de band tussen jullie en help je hem deze moeilijke tijd door te komen.
Ik wens je een rustige, gezellige jaarwisseling toe, en een prachtig 2025!
