Artrose is een veelvoorkomende aandoening bij oudere honden die flink invloed kan hebben op hun levenskwaliteit. Deze gewrichtsaandoening kan de dagelijkse activiteiten van je hond flink belemmeren en veel pijn veroorzaken. In deze blogpost wil ik ingaan op oorzaken, symptomen, diagnostiek en behandeling.
Wat is artrose?
Artrose, ook wel osteoartritis genoemd, is een aandoening waarbij het gewrichtskraakbeen geleidelijk van mindere kwaliteit wordt en afbreekt. Dit kraakbeen hoort te fungeren als een veerkrachtige, dempende laag tussen de botten in een gewricht, maar bij artrose wordt het dunner, en minder veerkrachtig. Als gevolg hiervan kunnen de botten in een gewricht niet meer soepel over elkaar glijden. En dat doet pijn! Maar er gebeurt nog meer in een aangetast gewricht: er ontstaat een ontstekingsreactie. Dat betekent niet dat er bacteriën mee gaan doen, maar dat het lichaam van alles inzet om het probleem af te zwakken waardoor er zwelling en vocht toename plaatsvindt. Hierdoor ontstaat er een chronisch, pijnlijk proces.
Waardoor wordt artrose veroorzaakt?
Bij mensen wordt artrose gezien als een slijtage proces: met het ouder worden gaat de structuur van het kraakbeen achteruit. Bij honden is dat niet helemaal vergelijkbaar, daar is meer aan de hand dan slijtage alleen. Bij honden zien we, naast veroudering van de weefsels, eigenlijk twee duidelijke manieren van ontstaan:
Abnormale bewegingen van een normaal gewricht
Normale bewegingen van een abnormaal gewricht.
Wat bedoel ik daarmee?
Normaal gewricht
Als er van een in principe normaal, gezond gewricht heel veel gevraagd wordt, kan dat bijvoorbeeld leiden tot zogenaamd micro trauma: hele kleine scheurtjes in het gewrichtskapsel, of in het tot dan toe gezonde gewrichtskraakbeen. De stabiliteit van een gewricht komt voor 80% van de spieren rondom dat gewricht. Als die spieren overbelast worden en oververmoeid raken dan kunnen ze het gewricht dus ook niet meer goed stabiel houden. Wanneer zou dat kunnen voorkomen? Een grote boosdoener, die helaas heel veel voorkomt, is eindeloos bal spel, waarbij de hond keer op keer met grote vaart achter de bal aanrent. Het rennen is dan nog niet zozeer het punt, maar het sterke afremmen om de bal te pakken is vaak het moment dat het misgaat.
Maar ook een fysiek zware training, die ver over de vermoeidheidsgrens van de hond heen gaat kan een oorzaak zijn. Of langdurig wild spel met andere honden, bijvoorbeeld.
De hond is meestal in die situatie zo opgewonden over het spel of de training dat hij totaal niet voelt dat het eigenlijk niet meer gaat. Dat komt pas later, meestal nadat hij een tijdje gerust heeft.
Abnormaal gewricht
Waar moeten we aan denken bij een abnormaal gewricht? Dat is een gewricht wat niet een normale anatomische structuur heeft, hetzij aangeboren, of door iets wat er later in het leven gebeurd is.
Denk bijvoorbeeld aan de rassen met korte snuiten en kromme pootjes: sommige kortbenige terriers worden bijvoorbeeld met “Charlie Chaplin” voetjes geboren. Dan is er sprake van een o.a. een knik in de polsen, waardoor de ondervoeten naar buiten wijzen in plaats van naar voren. Ook kromme voorpootjes (O-benen) zorgen voor een abnormale hoek in de gewrichten. Daardoor wordt een dergelijk gewricht veel zwaarder belast dan een normaal gewricht.
Ook als er operatie van een gewricht heeft plaatsgevonden is het geen normaal gewricht meer. Operaties zijn soms onvermijdelijk, en in bepaalde situaties absoluut de beste oplossing zijn . Maar we weten ook dat er na een gewrichtsoperatie een sterk verhoogde kans op ontwikkeling van artrose later in het leven is.
Als gevolg van deze twee manieren van ontstaan van artrose is het geen uitzondering als artrose al op jongere leeftijd begint, zelfs al op twee of drie jaar. Helaas wordt het dan vaak niet herkend, omdat we het niet zo snel verwachten bij een jonge hond.
Herkennen van de symptomen van artrose
Artrose doet pijn, ook als het nog maar in het begin stadium is. Daarom is het herkennen van pijn, juist van subtiele pijn, zo enorm belangrijk. Een hond zegt zelden “au”: piepen van de pijn is een hele grote uitzondering!
De tekenen kunnen enorm variëren, maar veel voorkomende symptomen zijn onder meer stijfheid na rustperiodes, moeite met opstaan of liggen, verminderde activiteit of aarzelen om bepaalde dingen te doen die voorheen vlot gingen, en een verandering in het looppatroon. Als een hond echt kreupel is dan noemen we het niet meer subtiel: dat is echt een heel duidelijk signaal dat er iets niet in orde is. Een valkuil hierbij is, dat als een hond artrose heeft aan twee poten je soms geen kreupelheid ziet, omdat allebei de pootjes zeer doen.
Een ander symptoom, wat nog wel eens gemist wordt of verkeerd geïnterpreteerd, is het aanhoudend likken aan een bepaald gewricht. Soms wordt er dan gedacht aan allergie, maar het likken aan bijvoorbeeld de polsen of de ellebogen is zelden een signaal van een allergische reactie. Dat is veel vaker een teken van pijn.
Als je dergelijke signalen merkt is het van groot belang om je hond na te laten kijken door de dierenarts.
Hoe stellen we de diagnose?
Allereerst is er echt een grondig onderzoek door een dierenarts nodig. Dit kan een lichamelijk onderzoek omvatten, waarbij de dierenarts de gewrichten van je hond beoordeelt op tekenen van pijn, zwelling of beperkte beweging. Daarnaast kunnen röntgenfoto’s nodig zijn om het vermoeden te bevestigen. Soms zijn er nog meer diagnostische testen nodig om eventuele andere aandoeningen die ook pijnlijke gewrichten kunnen geven te achterhalen of uit te sluiten.
Behandelingen: hoe kunnen we helpen
Hoewel artrose niet te genezen is, zijn er verschillende behandelingsmogelijkheden beschikbaar om de symptomen te verlichten en het welzijn van je hond te waarborgen.
Medicatie
Een eerste stap is meestal pijnstillers. Ik weet dat mensen daar vaak wat huiverig voor zijn, maar toch is het wel een hele goede mogelijkheid. Op het moment dat wij constateren dat er artrose is, is het waarschijnlijk al langere tijd aan de gang, omdat je hond de allereerste symptomen vaak niet heeft laten zien. Dan is er iets nodig wat heel snel de pijn verlicht, en de snelste manier is in mijn ervaring nog steeds het inzetten van reguliere pijnstillers.
Dat betekent niet dat je hond daar dan voor de rest van zijn leven aan vast zit! Juist als er naast de reguliere pijnmedicatie ook andere maatregelen genomen worden, is het heel vaak mogelijk om na verloop van tijd de pijnstillers weer af te bouwen of sterk te verminderen.
Fysiotherapie
Fysiotherapie kan enorm waardevol zijn bij de behandeling van artrose. Met fysiotherapie kunnen spieren aangesterkt worden, waardoor de gewrichten weer wat stabieler worden. In bepaalde gevallen kan de aquatrainer – een loopband die onder water gezet kan worden – heel veel effect hebben. Ook oefeningen die je thuis kunt doen kunnen enorm helpen.
Acupunctuur
Het pijnstillend effect van acupunctuur kan echt wonderbaarlijk zijn! Ook het effect op het algehele welbevinden van de hond is vaak heel groot. De meeste honden accepteren de naaldjes zonder enig probleem, vooral als ze eenmaal gevoeld hebben hoeveel beter ze zich voelen na een behandeling.
Gezond gewicht
Vaak een lastig onderwerp, maar het is van cruciaal belang dat je hond een gezond gewicht heeft en niet te zwaar is. Vroeger dachten we dat overtollig lichaamsvet vooral een mechanisch effect had, en dat het vooral een probleem was dat gewrichten harder moesten werken door het grotere gewicht. Dat is zeker zo, maar tegenwoordig weten we ook dat lichaamsvet zoals dat heet “metabool actief” is: het produceert vervelende stofjes die het moeilijk maken om het extra gewicht kwijt te raken, maar ook stofjes die rechtstreeks bijdragen aan de ontstekingsreactie in het gewricht. Bovendien zijn pezen en banden ook minder sterk als er sprake is van overgewicht: dat extra vet zit echt in alle weefsels, ook in peesweefsel. Je hond mag dus echt niet te zwaar zijn.
Supplementen etc.
Er zijn diverse supplementen die kunnen helpen, en ook homeopathie en essentiële olie kan vaak met succes ingezet worden. Meestal is het het beste om dit te doen in overleg met een holistisch werkend dierenarts, zodat er gekeken kan worden naar wat voor jouw hond in jouw specifieke situatie het beste past.
Thuiszorg
Naast medische behandeling zijn er verschillende maatregelen die je thuis kunt nemen om het je hond makkelijker te maken. Het allerbelangrijkste hierbij is zorgen voor goede antislip ondergrond om op te lopen. Het lopen over glad laminaat is voor artrose gewrichten heel moeilijk, en regelmatig uitglijden kan de klachten flink verergeren. De slogan van de Engelse website Canine Arthritis Management is dan ook: More rugs, less drugs! Ofwel: meer antislip matten, en minder medicatie!
Zorgen voor een comfortabele ligplek, waar je hond makkelijk in en uit kan komen, is ook van groot belang. En als er jongere, onstuimige honden in huis zijn, of kleine kinderen, is het zaak te zorgen voor een plek waar de hond met artrose zicht terug kan trekken als het allemaal teveel wordt.
Emotionele ondersteuning
Het is belangrijk om niet alleen de fysieke, maar ook de emotionele behoeften van je hond te zien en te ondersteunen tijdens het omgaan met artrose. Pijn heeft invloed op emoties, en van pijn kun je depressief worden. Dat geldt voor ons, en ook voor onze honden. Soms kunnen geliefde spelletjes of sport activiteiten niet meer gedaan worden, en de hond kan dat missen. Het is dan zaak om te kijken naar wat er wel kan, en te zoeken naar andere activiteiten waar de hond blij van wordt en die zijn hersens bezig houden en tevreden stellen. Speuren, neuswerk en hersenwerk kunnen hele goede alternatieven zijn, die de band met je hond alleen maar verder versterken.
Tenslotte
Artrose bij honden is een veel voorkomende aandoening die een aanzienlijke impact kan hebben op de levenskwaliteit van je lieve vriend. Er is maar zelden 1 simpele oplossing, de meest honden hebben baat bij het inzetten van meerdere therapieën – een zogenaamde multimodale aanpak. Door het begrijpen van de oorzaken, symptomen en je te verdiepen in behandelingsopties, en door samen te werken met je dierenarts om een gepersonaliseerd behandelplan te ontwikkelen, kun je ervoor zorgen dat je hond de beste zorg en ondersteuning krijgt die hij verdient tijdens zijn gouden jaren.
Dit is nog maar een klein begin van wat er te weten valt over artrose. Wil je echt het naadje van de kous weten? Mijn online cursus Het Goud in Grijs heeft een hele module over artrose, die er nog veel uitgebreider en dieper op ingaat. Naast deze module zijn er diverse andere modules die je heel veel tools geven om ervoor te zorgen dat jouw hond zo lang mogelijk van het leven kan genieten. Ook als hij geen artrose heeft.
Wil je meer weten?
Klik hier voor meer informatie.
