Foto: Freya in een goed passend tuig
Onlangs verscheen er een artikel in een honden trainers blad waar een uitgesproken voorkeur voor het gebruik van een halsband bij de hond werd neergezet. Omdat dit nogal wat stof heeft doen opwaaien wil ik hierbij graag mijn visie op dit onderwerp delen. Omdat er in het artikel bewust uitsluitend over lichamelijke effecten gesproken wordt zal ik in deze blog de mentaal/emotionele aspecten ook buiten beschouwing laten, hoewel die zeker ook een rol spelen in de keuzes waar we voor staan.
Voorop gesteld: alles wat we op en aan een hond hangen heeft op de een of andere manier invloed. De realiteit is dat we de hond vaker wel dan niet zullen moeten aanlijnen, dus we komen er niet onderuit om iets van hulpmiddelen te gebruiken. En uiteraard, iedere hond zou moeten leren om zonder trekken aan de lijn te lopen. Alleen, dat valt soms in de praktijk echt niet mee, onverwachte dingen kunnen gebeuren, en we zullen echt iets moeten in de tijd dat de hond dat nog niet (altijd) kan. Hij moet toch uitgelaten worden.
In het artikel werd gesteld dat er flink wat kracht nodig is om een halswervel te ontwrichten, en daar ben ik het helemaal mee eens. Als er daadwerkelijk een wervel ontwricht zou zijn, heb je waarschijnlijk een hond die helemaal niet meer kan lopen, en extreme pijn heeft.
Alleen: er kan in de nek en met de wervelkolom veel meer en veel subtieler misgaan dan totaal ontwrichten van een wervel. Juist met dit gebied heb ik me als chiropractor de afgelopen 20 jaar beziggehouden. Wat veel vaker voorkomt is dat een wervel beperkt raakt in de bewegingsmogelijkheden. Dat kan o.a. komen door spierspanning en door fascia spanning, bijvoorbeeld door voortdurend tegen de druk van de halsband in te hangen. Zo’n bewegingsbeperking van een wervel, een blokkade, geeft pijn en functieverlies. De zenuwen die rond dat gebied tussen de wervels uitkomen staan dan onder druk, wat zorgt dat ze minder goed functioneren. Hierdoor kan de coördinatie van de voorhand bijvoorbeeld minder goed zijn, wat onregelmatig lopen, struikelen en vallen kan veroorzaken. Dat zorgt dan weer voor verhoogde spierspanning, en zo gaat het cirkeltje rond.
De symptomen zijn vaak, vooral in het begin subtiel. Hoe zou een hond kunnen laten zien dat hij hoofdpijn heeft, bijvoorbeeld, of dat er uitstralingspijn is? Er zijn daar zeker signalen van die we kunnen oppikken, maar het reguliere neurologische onderzoek levert vaak niets op. Alle reflexen doen het naar behoren – maar dat betekent niet dat er geen pijn of ongemak is. Dat kan in de reguliere dierenartsenpraktijk vaak niet gevonden worden, omdat de meeste honden het daar zo spannend vinden dat ze geen pijn meer voelen tenzij het flink pittig is. De hond met subtiele nekklachten komt daarom niet bij de tweedelijns neuroloog terecht, omdat er bij een standaard onderzoek “niets” gevonden wordt. Dus dat de neuroloog nooit problemen ziet die met het dragen van de halsband te maken hebben geloof ik meteen – die honden komen namelijk nooit in zijn spreekkamer terecht.
Fascia spanning kan o.a. heel goed komen door regelmatig terugkerende spanning op de halsband via de lijn, bijvoorbeeld als de hond trekt. Ook bij training op de hondenschool gebeurt het nogal eens dat er door de handler aan de lijn gesjord wordt als het niet helemaal goed gaat. Als dat gebeurt zijn de gevolgen voor de hond in het algemeen minder vervelend als er een tuig gedragen wordt. Dat sommige hondenscholen om een tuig vragen vind ik dan ook zo gek nog niet. Loopt de hond aan een lange lijn? Dan altijd een tuig.
Is een tuig dan altijd ideaal? Nee, niet altijd. We moeten ons realiseren dat ieder tuig zorgt voor een beperking van de beweging van de voorhand, daar zijn inmiddels de nodige studies naar gedaan. Er zit wel veel verschil in het ene of het andere tuig. In het algemeen geeft een goed passend Y-tuig weinig beperking.
Waar het in mijn ogen vooral heel vaak misgaat is bij het gebruik van slecht passende tuigen, en tuigen die de voorhand extreem beperken, zoals tuigen met een borstband of instap tuigen. Vooral tijdens de groei kan dat zeker een probleem vormen, omdat de hond hierdoor in een compenserend bewegingspatroon gedwongen wordt. En omdat alles nou eenmaal aan elkaar vast zit en invloed op elkaar heeft, zien we dat op andere plekken in het lichaam terug. Ook wordt niet altijd tijdig een nieuw, groter tuig aangeschaft voor een hond in de groei, of wordt er te laat bijgesteld.
Voor een goede ontwikkeling van het bewegingsapparaat – en ook voor het later op peil houden van goede beweging – is het nodig dat de fascia, het fijnmazige bindweefsel dat onder de huid en boven de spieren zit, en dat echt alles met elkaar verbindt, regelmatig gerekt en gestrekt wordt (ook voor ons trouwens 😉 ) Het is daarom wel belangrijk dat een hond regelmatig gelegenheid krijgt om helemaal vrij te bewegen, ongehinderd door welke vorm van “kleding” dan ook. Als de hond los kan lopen mag het tuig van mij dan ook op dat moment echt wel even uit, graag zelfs. En dan weer om op het moment dat er aangelijnd moet worden.
Ook een Y tuig moet wel echt goed passen, en vooral niet te strak zitten. Martine Burgers heeft hierover in LosVast 1 van dit jaar een uitstekend artikel geschreven. Om dat visueel te maken: hier is een link naar een heel verhelderende video over waar je op moet letten bij het passen van een tuig, gemaakt door Camille Nguyen CCFT, CCPFT. (Het commentaar is in het Frans met Engelse ondertiteling, maar via instellingen kun je voor Nederlandse ondertiteling zorgen. Bovendien spreken de beelden voor zich. Je kunt meer lezen op camillenguyen.com )
Tenslotte: het ontstaan van problemen als hernia’s en spondylose is altijd een samenspel van meerdere factoren, nooit van één ding alleen. Op sommige dingen kunnen we invloed uitoefenen, andere dingen zijn wat ze zijn, zoals erfelijke aanleg en lichaamsbouw. Wel denk ik vaak, als ik zie wat een sportprestaties onze honden soms leveren, dat er veel meer aan crosstraining en fitness gedaan zou moeten worden. Vooral in het segment van plezier sporters, mensen die niet specifiek grote wedstrijd ambities hebben met hun hond, denk ik dat er heel veel winst te behalen valt als er meer aan specifieke spier- en balans en coördinatie training gedaan zou worden. Dat zou heel wat blessures kunnen schelen.
De keus voor halsband of tuig hangt dus van een heleboel factoren af, en je kunt niet stellen dat het een per definitie beter is dan het andere.Het hangt van de hond, de situatie, en het doel af. Mijn eigen honden krijgen een halsband om als we een wandeling maken waar ze los kunnen lopen, en een tuig als ze aan de lange lijn gaan. Gooi dus niet allemaal massaal je tuig weg (behalve als het een borstband heeft of een instap tuig is 😉) maar ga wel na of je tuig een goede maatvoering heeft voor jouw hond en of het goed zit. Zorg dat je hond ook regelmatig zonder tuig de pootjes kan strekken, en denk eens na over balans en coördinatie training!
